Rabia Yavuz / Uzman Klinik Psikolog
Modern dünyanın en belirgin paradokslarından biri, sekülerleşmenin artmasına rağmen manevi arayışın azalmaması, aksine yeni biçimler altında güçlenmesidir. Çığlık terapisi, aile dizilimi, atalardan enerji transferi... Dinin dogmatikliğinden şikayet edenlere terapinin sekülerliği yetişiyor. Üstelik de dinin vaad edebileceğinden daha büyük mucizelerle.
Belgrad Ormanı'nda ölmek üzere bulunan Ece Gürel isimli kadının başından geçenler gündeme bazı sorular da bıraktı. "Kadıköy skolastik zihniyetin merkezi oldu" mottosu ile etrafa yayılan bir algı var. Sekülerleşme sonrası dini bağlamdan koparılan manevi arayışlarda sorularına yanıt arayan insanları anlatmak için kurulan bu cümle, bir mekana değil sekülerleşmeyle beraber ortaya çıkan bir boşluğa işaret etmekte. Aslında bu modern toplumlarda sıkça görülen bir durum. Sekülerleşmeyle beraber manevi arayışların daha genel olarak da anlam arayışının tek ve temel adresi din olmaktan çıktı. Çünkü sekülerleşme, dinin toplumsal, kültürel ve bireysel yaşam üzerindeki belirleyici otoritesinin zayıflaması veya yok olması sürecidir. Ancak, sekülerleşme dinin tamamen yok olması anlamına gelmez; aksine, dinin bazı işlevlerinin, seküler çerçevede yeniden yorumlanmasına ihtiyaç duyulur. Yenilenmiş işlevler ise manevi ya da dini referanslardan arındırılarak inşa edilir. Günümüzde dinin bireyi dönüştüren ve olgunlaştıran işlevini üstlenmeye niyetli bir yaklaşım var gibi görünüyor. Pop Psikoloji, Uzakdoğu felsefeleri, Batılı seküler dünya için daha pratik bir biçimde yeniden üretilip pazarlanıyor.
Hepimiz iç dünyamızı dengede tutmak için bir arayış içindeyiz. Bu ihtiyaç Mevlâna'nın deyişiyle kendi içindeki hazineyi keşfedebilmektir. İçimize bakmak ve oradan bir hazineyle dönmek istiyoruz. Bu arayışta olan kişiler, manevi gelişim ya da meditasyon adı altında bazı uygulamalar ve bu uygulamalara dair reklamlarla da karşılaşıyor. Yeni çağ terapileri, insanlara diyet ürünler gibi "light" maneviyat sunan yöntemler aslında. Reiki, teta healing, aura okumak, çakraları açmak ya da atalardan enerji transferi gibi şifa uygulamaları bunlardan bazıları. Ancak bazı yol ve uygulamalar ilk başta büyük bir amaca hizmet ediyor gibi görünse de sonucun tam tersi olabileceğine dair çalışmalar da var.
Hem aile hem de cemaat gibi geleneksel toplumsal bağların giderek zayıfladığı modern toplumda, varoluşsal boşlukla başa çıkmak, tekleşen modern bireyler için daha da ağır duyumsanabiliyor. Geleneksel inançların sunduğu aidiyet ve anlam duygusu halen insan için temel ihtiyaçlarına karşılık gelmekte. Viktor Frankl'in İnsanın Anlam Arayışı kitabında belirttiği gibi, insan anlam ihtiyacı duyan bir varlık ve bu ihtiyaç tatmin edilmediğinde boşluğu dolduracak alternatifler aranıyor.
"Kontrol sende"
Sekülerleşen bireyler geleneksel dinî yapıları, fazla kuralcı, cezalandırıcı veya otoriter bulabiliyor. Manevi arayışlara giren seküler bireyler için bu noktada new age akımları daha esnek, bireysel ve özgürlükçü bir yapılanma sunma vaadi nedeniyle cazip hale gelebiliyor. new age akımları, özellikle fal, enerji çalışmaları ve astroloji gibi öğeleri kullanarak bireyin kendi hayatına doğrudan etki edebileceği, hatta kontrol edebileceği fikrini aşılar. Bu noktada, new age pratiklerinin yükselişi, bilimin yetersiz kaldığı alanlarda bir tür "tampon" görevi görmektedir. İnsanlar, determinist bir evrende tamamen yalnız oldukları fikrine direnerek, evrenin kendileriyle konuştuğuna, belirli taşların enerjilerini değiştirdiğine veya gezegen hareketlerinin kaderlerini belirlediğine inanmayı tercih edebilirler. Postmodern düşünceyle bu akımlar birleştiğinde ise "kendi gerçeğini yaratma" fikri, modern dünyanın kopan bağlardan mahrum kalmış bireylerine kontrol hissini geri vermeyi vaat eder.
