Cenk BEYAZ
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesi
Son yıllarda Türkiye'nin mevcut birçok gündeminin yanına nüfus konusu da eklendi. Doğurganlık hızındaki düşüş ve yaşlanma gibi nüfus yapısındaki dönüşüm ve kırılmalar Türkiye nüfusu için endişe verici olarak yorumlanmaktadır.
Türkiye, içinde bulunduğu coğrafyanın stratejik önemi açısından kendini yenileyebilen bir nüfusa sahip olmak zorundadır. Bunun için de nüfusun diri tutulması adına gerekli tedbirleri almak önem arz etmektedir. Bu doğrultuda 2025 yılının Aile Yılı olarak ilan edilmesiyle nüfusun dinamik kalmasını sağlamak ve ailenin güçlendirilmesini temin etmek hayli önemli adımlardır. Bu amaçla açıklanan destekler oldukça kıymetlidir. Bu türden desteklerin yıl boyunca süreceği ifade edilmiştir. Ancak nüfusun gidişatına göre yardım, teşvik, hibe ve benzeri desteklerin güncel, gerçekçi ve sürdürülebilir olmaları çok önemlidir. Bu anlamda nüfusa ve aileye yönelik gerçekleştirilen politika ve hizmetlerin karşılığını bulması açısından devlet, birey, sivil toplum ve benzerleri tarafından sabırlı olunmasını gerektiren bir süreci içermektedir.
Geçtiğimiz günlerde ikinci yılını doldurduğumuz 6 Şubat depremlerinin de etkisiyle 2023 yılının nüfus bakımından hayli etkilenmiş olması, yapılmaya çalışılanları bir anda ters yüz edebilmektedir. Bu bağlamda Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeği hiçbir zaman unutulmamalı, hem insan kaybının hem de milli servetin yitiminin ülke nüfusunun gelişimine büyük zararlar verdiği akıldan çıkarılmamalıdır.
2023 yılının sonu itibariyle Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarının mutat olduğu üzere Şubat'ın ilk haftası ilan edilmesiyle birlikte Türkiye'deki toplam doğurganlık hızının 1,63'ten 1,51'e gerileyişi ilk dikkat çeken unsurlardan biri oldu. Bir ülkede nüfusun kendini yenileyebilme düzeyi olarak ifade edilen 2,1'in altında kalan toplam doğurganlık hızı Türkiye'nin gelecek yılları için endişe verici bir durum arz etmektedir. Bunun yanı sıra toplam nüfus içerisindeki 65 ve üzerindeki yaştaki nüfusun oranının her yıl düzenli bir şekilde artıyor olması da nüfus yapısının değişimini bir başka boyutta görünür kılmaktadır.
2024 yılı sonu itibariyle açıklanan ADNKS verilerinin ne anlama geldikleri izah edilmeye çalışılırken, elde edilen veriler aracılığıyla 2023 yılı başta olmak üzere daha önceki yıllara atıfla belirli kıyaslamalar yapılarak Türkiye'deki nüfus yapısına dair analizler yapılmalıdır.
2024 Yılına Ait Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Verileri Ne Söylüyor?
2024 yılında olduğu üzere, bu yıl da Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile işbirliği aracılığıyla ADNKS verilerini 6 Şubat tarihinde kamuoyu ile paylaştı. Bu kapsamda TÜİK'in paylaştığı verilerden hareketle Türkiye'nin geride bıraktığı 2024 yılına ait demografik unsurlar ortaya çıktı.
31 Aralık 2023 tarihi sonu itibariyle 85 milyon 372 bin 377 kişi olan Türkiye nüfusu, ADNKS 2024 verilerine göre, 292 bin 567 kişi artarak 85 milyon 664 bin 944 kişiye ulaştı. 2024 yılı sonu itibariyle nüfusun yüzde 50,02'sini erkekler; yüzde 49,98'ini ise kadınlar meydana getirdi. Bu anlamda 2021 yılı için binde 12,7; 2022 yılı için binde 7,1 ve 2023 yılı için binde 1,1 olan nüfus artış hızı, 2024 yılı sonu itibariyle binde 3,4'e yükseldi. Böylelikle uzunca süredir azalış eğiliminde seyreden nüfus artış hızı önceki yıllara kıyasla arttı. Toplam doğurganlık hızı ise mayıs ayı içerisinde yayınlanacak Doğum İstatistikleri haber bülteni sonrasında daha net olarak görülecek.
