Gazeteci Leclercq, Çin hükümetinin son dönemde sahte ürün üretimini dolaylı olarak teşvik etmeye başladığını ve bunun, ABD’nin uyguladığı ticaret vergilerine karşı bir tür misilleme olarak kullanıldığını söylüyor.
ABD ve Çin arasında süregelen ticaret savaşı sonrası TikTok’ta paylaşılan binlerce video, dünyanın önde gelen lüks moda markalarının çantalarının aslında Çin’de üretildiğini iddia ediyor.
Peki bu iddialar doğru mu?
Hermès, Louis Vuitton, Prada gibi Avrupa merkezli lüks moda markalarının çantaları, yüz binlerce euroya varan fiyatlarıyla biliniyor. Bu markalar ürünlerinin Avrupa’da üretildiğini vurgularken — ki bu birçok tüketici için bir kalite güvencesi olarak görülüyor — TikTok'ta kendilerini Çinli üreticiler olarak tanıtan bazı kullanıcılar, bu çantaların gerçekte Çin'de üretildiğini öne sürüyor.
'#chinesemanufacturer' etiketiyle paylaşılan on binlerce video, bu iddiaları destekliyor. İçerik üreticileri, lüks markaların çantalarını gerçekte hangi Çinli üreticilerin yaptığını listeleyerek dikkat çekiyor. Bu akımın öncülerinden biri olan Wang Seng adlı TikTok kullanıcısı, bir Çinli çanta üreticisini temsilen konuştuğu videolarında, “Dünyadaki lüks çantaların yüzde 80’i Çin’de üretiliyor,” dedi.
Seng'in iddiasına göre, çantalar Çin'de neredeyse bitmiş halde üretiliyor, ardından markalar bu ürünleri kendi ülkelerine götürerek üzerine logolarını ekliyor ve paketleyerek 'Made in Italy' ya da 'Made in France' etiketiyle satıyor. Ona göre bu süreç, Avrupa’nın 'sofistike' ülkelerinde üretim algısı yaratmak için kullanılıyor.
Seng ve benzeri TikTok kullanıcıları, kendilerini lüks markalara üretim yapan 'orijinal ekipman üreticileri' (OEM) olarak tanıtıyor. Diğer bazı videolarda, ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin’e uyguladığı yüzde 145 oranındaki gümrük vergilerine atıf yapılarak, izleyicilere Çinli üreticilerden doğrudan alışveriş yapmaları çağrısı yapılıyor.
Bazı videolarda Çinli işçilerin yetenekleri öne çıkarılıyor; bir lüks çantanın gerçek maliyetinin ne kadar düşük olduğu anlatılırken, bu çantaların birebir kopyalanabildiği belirtiliyor. Bu söylemler, Çin’in dev sahte ürün piyasasına da açıkça gönderme yapıyor.
Peki lüks markalar gerçekten ürünlerini Çin’de mi üretiyor?
TikTok videoları genellikle İngilizce hazırlanıyor ve fiyatlar dolar cinsinden veriliyor. Bu da içeriklerin, Avrupa lüks ürünlerine yoğun ilgi gösteren Amerikalı tüketicilere yönelik olduğunu düşündürüyor.
Ancak, Avrupa’da bir ürünün 'Avrupa’da üretilmiştir' etiketi taşıyabilmesi için, üretimin 'esas dönüşüm' aşamasının o ülkede yapılması gerekiyor. Örneğin Hermès’in web sitesinde üretim yaptığı ülkeler listeleniyor ve bu listede Çin bulunmuyor. Louis Vuitton için de durum aynı.
Araştırmacı gazeteci Noëmie Leclercq, daha 'erişilebilir' lüks kategorisindeki markaların - örneğin Ralph Lauren veya Prada - üretim süreçlerinin bazı aşamalarında Çin’i tercih edebiliyor olsa da Hermès gibi üst segment markalar için aynı durumun geçerli olmayabileceğini ifade ediyor.
Ancak Leclercq, sektörün şeffaflıktan uzak olduğuna da dikkat çekiyor: “Hiçbir markanın yüzde 100 Çin’de üretim yapmadığını kesin olarak söyleyemem. Tüm markaların Çin’de satış noktaları, tesisleri veya üretim bağlantıları mevcut.”
TikTok’taki viral videolar hakkında ise Leclercq, bu içeriklerde gösterilen çantaların çoğunun sahte olduğuna inanıyor. Ona göre, içerik üreticilerinin kendilerini OEM üreticileri olarak tanıtması gerçekçi değil. Bu videoların arkasında daha çok politik bir amaç yatıyor olabilir.
Leclercq, Çin hükümetinin son dönemde sahte ürün üretimini dolaylı olarak teşvik etmeye başladığını ve bunun, ABD’nin uyguladığı ticaret vergilerine karşı bir tür misilleme olarak kullanıldığını söylüyor. “Fikri mülkiyet hakları konusunda yasal çerçeveyi gevşetmeye başladılar. Sahte üretim, Çin için jeopolitik bir araç haline geliyor,” diyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası pek çok lüks marka Rusya’dan çekilmişti. Leclercq’e göre bu durum, Türkiye üzerinden Rus pazarına sahte ürünlerin girmesine de yol açtı.
