ABD Başkanı Donald Trump'ın onlarca ülkeye ek gümrük vergisi getirmesinin ardından Asya ve Avrupa piyasalarında tarihi düşüş gözlemlendi.
Borsa İstanbul da haftaya gerileme ile başladı.
BIST 100 endeksi açılışta neredeyse yüzde 3 düştü.
Borsada düşüşün yanı sıra Türkiye'nin 5 yıllık Kredi Risk Primleri (CDS) 372 baz puana çıkarak Kasım 2023'ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Şimşek: Nispeten az etkileneceğiz
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, piyasalarda yaşanan son çalkantıların "kalıcı bir etki yapacağını düşünmediğini" söyledi.
Şimşek "Türkiye'nin ihracata bağımlılığı benzer ülkere göre düşük. GSYH'mizi üretirken ihracat bazlı değil, iç talep bazlı gitmişiz. Bize yansımaları başka ülkelere göre daha sınırlı olacak, çünkü bizde belirleyici olan iç pazardır" dedi.
"Türkiye'nin ABD ve AB dışı toplam 54 ülke ile serbest ticaret anlaşması olduğunu" vurgulayan Şimşek "İhracatın yüzde 68'i bu ülkelere gidiyor. İhracatımızın yüzde 80'inden fazlası yakın ve dost ülkelere gidiyor" şeklinde konuştu.
ABD'nin gümrük vergisi atağı
ABD Başkanı Donald Trump 2 Nisan'da imzaladığı kararla 185 ülkeye yeni tarifeler getirdi.
Bu kapsamda ABD'nin ithal ettiği mallara yüzde 10 ila 50 arasında değişen gümrük vergileri uygulanmaya başlandı.
Yeni kararname ile ABD'nin yüzde 50'ye varan oranlarla en fazla gümrük vergisi uyguladığı ülke listesinin başında Çin, Vietnam, Tayland ve Japonya gibi Asya ülkeleri geliyor.
Aralarında Türkiye'nin de olduğu bazı ülkelere ise yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacak.
ABD Başkanı Donald Trump ve ekibi, yeni işlem haftası başlarken piyasalarda olumsuz tepkinin sürmesine karşın, ek gümrük vergileri politikasını savunmaya devam etti.
Başkanlık uçağı Air Force One'da gazetecilere konuşan Trump, Avrupa ve Asya ülkelerinin "bir anlaşma için öldüğünü" söyledi.
Trump bir gazetecinin ABD'deki tüketicilerin de vergilerden etkilendiğine ilişkin sorusuna da tepki gösterdi.
"Bu sorunun çok aptalca olduğunu düşünüyorum" diyen Trump, "Ben hiçbir şeyin düşmesini istemiyorum. Ama bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almak gerekir" dedi.
Trump'ın ekonomi yönetimi, ek gümrük vergilerinin, ülke ekonomisini resesyona sokabileceği kaygılarına katılmıyor.
Hazine Bakanı Scott Bessent ve Ticaret Bakanı Howard Lutnick, hisse senetlerindeki düşüşe rağmen, gümrük vergilerinin hayata geçirileceğini tekrarladı.
Bessent, yaşananları "bir geçiş süreci" olarak tanımladı.
Ekonomi yönetiminde yer alan üst düzey bir isim olan Kevin Hassett de, 50'den fazla ülkenin bir anlaşma için Trump ile temas ettiğini söyledi.
Trump ne dedi?
Yeni haftaya da piyasaların olumsuz tepkisiyle başlanırken, Trump bazıları 9 Nisan'da yürürlüğe girecek vergileri savunmayı sürdürdü.
Ek gümrük vergisi vaadiyle seçildiğini savunan Trump, özellikle Çin'i hedef aldı ve Pekin'in ticaret açığını çözmesi gerektiğini söyledi.
Trump, "Bu sorunu çözmediğimiz sürece bir anlaşma yapmayacağım" dedi ve "Çin büyük bir darbe alıyor, çünkü herkes bizim haklı olduğumuzu biliyor" şeklinde konuştu.
"Piyasalara ne olacağını söyleyemem" diyen Donald Trump, ülke ekonomisinin çok daha güçlü olduğunu savundu.
'Ekonomik nükleer kış' uyarısı
ABD'deki piyasalar Cuma günü yüzde 5'ten fazla değer kaybetti.
ABD'nin en büyük 500 şirketini takip eden S&P 500 endeksi neredeyse yüzde 6 düştü. Bu 2020 yılından bu yana en büyük düşüş anlamına geliyor.
Pazartesi günü de Asya piyasaları düşüşle açıldı.
Tokyo Borsası'nda Nikkei 225 Endeksi yüzde 6,3 düştü.
Japonya Başbakanı Şigeru İshiba, Pazartesi günü, gümrük vergilerinin ekonomik etkisini hafifletmek için "yerel işletmelere fon sağlamak da dahil olmak üzere tüm araçları kullanmaktan" söz etti.
Şimşek: Nispeten az etkileneceğiz
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, piyasalarda yaşanan son çalkantıların "kalıcı bir etki yapacağını düşünmediğini" söyledi.
Şimşek "Türkiye'nin ihracata bağımlılığı benzer ülkere göre düşük. GSYH'mizi üretirken ihracat bazlı değil, iç talep bazlı gitmişiz. Bize yansımaları başka ülkelere göre daha sınırlı olacak, çünkü bizde belirleyici olan iç pazardır" dedi.
"Türkiye'nin ABD ve AB dışı toplam 54 ülke ile serbest ticaret anlaşması olduğunu" vurgulayan Şimşek "İhracatın yüzde 68'i bu ülkelere gidiyor. İhracatımızın yüzde 80'inden fazlası yakın ve dost ülkelere gidiyor" şeklinde konuştu.
BBC'nin ekonomi muhabiri Mariko Oi, Asya borsalarını takip ettiği 20 yıl boyunca, bu denli sürekli satış hareketi görmediğini aktarıyor.
Oi, "Bu durum, yatırımcıların yalnızca ABD ekonomisinden değil, küresel ekonominin resesyona girme ihtimalinden de giderek daha fazla endişe duyduğunu gösteriyor" diyor.
Trump'ın Wall Street'teki en önemli destekçilerinden biri olan Bill Ackman, vergilerin 90 gün süreyle askıya alınması çağrısında bulunarak, gümrük vergilerinin dünyayı "ekonomik bir nükleer kışa" sürükleyebileceği uyarısını yaptı.
Trump'ın geçen hafta açıkladığı gümrük vergilerinin en yüksek olduğu 10 ülkenin beşi Asya'daydı.
Çin: %54 (önceki tarifeler dahil)
Vietnam: %46
Tayland: %36
Japonya: %24
Kamboçya: %49
Tayvan: %32
Trump'ın ikinci döneminde yürüttüğü politikalar ABD'nin 50 eyaletindeki 1200 farklı noktada hafta sonu protesto edildi.
Avrupa borsaları da haftaya düşüşle başladı
Avrupa'da işlemlerin ilk birkaç dakikasında büyük dalgalanmalar oldu. Ardından FTSE 100 endeksi yaklaşık %6 düştü.
Almanya'nın Dax endeksi %7,6 ve Fransa'nın Cac 40 endeksi %7 geriledi.
Londra Borsası'nda işlemler Pazartesi sabahı TSİ 10.00'da açıldı ve FTSE 100 endeksi %2,4 düşüşle güne başladı.
Borsa İstanbul da, yeni haftaya yaklaşık % 3'lük sert düşüşle girdi.
BIST 100 endeksi açılışta yüzde 2,8 geriledi. Seansın ilk bölümünde bankacılık endeksinde yüzde 4'ü aşan düşüş izlendi.
Neden özellikle Asya piyasaları olumsuz etkileniyor?
Şangay'dan Tokyo'ya, Sydney'den Hong Kong'a Asya piyasaları, açılıştan sonra büyük düşüşlere sahne oldu. BBC'ye konuşan bir piyasa uzmanı olan biteni "katliam" diye tanımladı.
Küresel düzeyde satılan pekçok ürünün imalatçısı olarak Asya ülkeleri ve bölgeleri Trump'ın gümrük vergilerinden doğrudan etkilendi.
Bu piyasalar aynı zamanda küresel bir ticaret savaşının ekonomilerde yavaşlamaya ve hatta durgunluğa yol açmasını korkularına karşı da özellikle hassas.
FTSE Russel'dan Julia Lee "Gümrük vergileri enflasyon ve ekonomik durgunluk korkularını besliyor" dedi.
Yatırım şirketi Vanguard'ın Asya Pasifik Baş Ekonomisti Qian Wang da "ABD'nin gümrük vergilerinde gittiği artışın başlıca yükünü Asya çekiyor. Müzakere fırsatı olabilir ama bu yeni daha yüksek gümrük tarifi rejimi kalıcı olacak" şeklinde konuşuyor ve ekliyor
"Bu hem küresel ekonomi hem de Asya ekonomisi için olumsuz. Özellikle küçük ve açık ekonomiler için. Hem uzun he de kısa vadede."
Vietnam'dan Bangladeş'e kadar birçok ülkenin ekonomisi, ihracat pazarı olarak ABD'ye çok bağımlı hale geldi.
Trump Vietnam'a % 46, Bangladeş'e ise % 37 ek gümrük vergisi getirdi.
Çok sayıda büyük Amerikan markassı, üretimlerini Vietnam'da yapıyor ve bunlara Nİke ile Lululemon da dahil.
Bangladeş de ABD'ye yıllık 8,4 milyar dolarlık tekstil ihracatı yapıyor.
Trump'ın politikaları ABD'nin 50 eyaletinde protesto edildi
Başkent Washington DC'deki protestolarda, Türkiye'de Ekrem İmamoğlu'nun gözaltına alınması sonrası başlayan gösterilerin simgesi haline gelen Pikaçu karakterine bürünmüş bir gösterici de yer aldı
ABD Başkanı Donald Trump'ın ikinci döneminde yürüttüğü politikalar ABD'nin 50 eyaletindeki 1200 farklı noktada protesto edildi.
ABD'nin dışında komşu Kanada ve Meksika'da da protestolar düzenlendi.
Avrupa kıtasında ise Londra, Paris, Berlin ve Frankfurt'ta gösteriler oldu.
20 Ocak'ta ABD'nin 47. Başkanı olarak yemin eden Trump, "Şu andan itibaren Amerika'nın gerileyişi sona ermiştir" demişti.
Reuters haber ajansına konuşan organizatörler başkent Washington'da, Washington Anıtı çevresinde düzenlenen gösteriye 20 bin kişinin katılmasını beklediklerini açıkladmıştı.
Protestocular gösterileri özünde Trump'ın başkanlık yetkisini genişletmek için attığı adımlara karşı düzenlediklerini söylüyor.
Bunun yanı sıra Trump'ın ekonomiden sosyal meselelere kadar aldığı kararlara da tepki gösterildi.
"Elini çek" sloganıyla düzenlenen protesto gösterilerinde, Trump'ın farklı konulardaki politikalarından geri adım atması talep edildi.
Organizatörler, Cumartesi günkü gösterilerin, Trump'ın göreve gelmesinden bu yana tek bir günde gerçekleşen en büyük protesto eylemi olmasını beklediklerini kaydetmişti.
Üniversite şehri Boston'da bazı protestocular yüksek öğretim öğrencilerinin sınır dışı kararıyla gözaltına alınması nedeniyle sokağa çıktıklarını anlattılar.
BBC'ye konuşan hukuk bölümü öğrencisi Katie Smith, Rümeysa Öztürk'ün ABD ajanları tarafından Tufts Üniversitesi yakınlarından götürülmesi nedeniyle gösteriye katıldığını söyledi.
Genel olarak protestolara çok fazla katılmadığını belirten Smith, "Bugün ses çıkarabilirsin ya da daha sonra seni de götürebilirler" dedi.
Elon Musk da protesto edildi
Gösterilerde Trump'ın müttefiki milyarder iş insanı Elon Musk'ın politikaları da protesto edilidi.
Trump'ın onayıyla, Musk'ın Hükümet Verimliliği Bakanlığı ekibi 2,3 milyon federal çalışanın 200.000'den fazlasının işine son verdi.
Sonradan ihtiyaç duyulduğu anlaşılan uzmanların pozisyonlarına geri çağrıldığı da oldu.
Minnesota Eyalet Meclisi önündeki protestodan bir dövizde özgürlük anıtı yüzünü kapatıyor
ABD'de gelir idaresi alanında faaliyet gösteren İç Gelir Servisi, Cuma günü 20.000'den fazla çalışanı işten çıkarmaya başladı. Bu, toplam kadrosunun yüzde 25'ine denk geliyor.
Cumartesi günü yüzlerce kişi Baltimore yakınlarındaki Sosyal Güvenlik İdaresi'nin genel merkezinin dışında toplanarak, yaşlılara ve engellilere yardım sağlayan kurumdaki kesintileri protesto etti.
Kurum yakın zamanda 7.000 personelin işten çıkarılacağını ve milyonlarca kişiye verilen telefon hizmetlerinin sonlandırılacağını duyurmuştu.
