Doğan HIZLAN
Basın dünyasında, edebiyat çevrelerinde, eğitimciler arasında sıkça duyduğumuz bir söz vardır: “Türk Dil Kurumu yine yazım kurallarını değiştirdi!” Bilen bilmeyen çoğu kişinin doğruluğunu araştırmadan dillerine pelesenk olmuş bir başka söz de: “Türk Dil Kurumu şapka işaretini kaldırdı!”
Öğrencilerin, öğretmenlerin, akademisyenlerin, yazarların, çizerlerin arasında âdeta bir şehir efsanesi haline gelen Türk Dil Kurumu yazım kurallarını çok sık değiştiriyor biçimindeki eleştiri gerçekten doğru mu?
Şapka diye adlandırılan düzeltme işaretini Türk Dil Kurumu gerçekten kaldırdı mı?
Bütün birleşik sözlerin yazımı gerçekten ayrıldı mı?
Belgin Tezcan Aksu, 1928 yılında Yazı Devrimi sırasında kurulan Dil Encümeni’nin hazırladığı İmlâ Lûgati (1928) ile Türk Dil Kurumu’nun 1941 yılından bugüne yayımlamakta olduğu kılavuzlarda bulunan beş yüz on üç kuralı bir araya getirerek bunların tarih içerisinde nasıl bir değişime uğradığını, değişimin hangi tarihte, hangi yönde olduğunu yaptığı çalışmayla gözler önüne seriyor.
Geçmişten günümüze yazım kuralları
Aksu, öncelikle kılavuzun adında yaşanan değişikliklere değiniyor. Dil Encümeni tarafından İmlâ Lûgati (1928) olarak yayımlanan eserin adı Türk Dil Kurumu tarafından 1941 yılında yayımlanışında İmlâ Kılavuzu adını almış. Kurumun 1965 yılındaki yayımının adı Yeni İmlâ Kılavuzu olmuş. 1970 yılında ise Yeni Yazım (İmlâ) Kılavuzu adıyla yayımlanan kitabın aynı yıl yapılan tıpkı basımında Yeni Yazım Kılavuzu adı kullanılmış.
Türk Dil Kurumu’nun kamu kurumuna dönüştürülmesinden sonra 1985 yılında o zamanki başkan Prof. Dr. Hasan Eren, hazırladığı kılavuza Yazım Kılavuzu adını vermişse de TDK Bilim Kurulu bu adı İmlâ Kılavuzu’na dönüştürmüş.
Bu kılavuz özellikle önceki kılavuzlarda bitişik olarak yazılan maddelerin çoğunun ayrı yazılması gerektiğini kural olarak getirerek yazımda yeni tartışmalara yol açmıştır. Kılavuzun 2000 yılına kadar yapılan baskılarında İmlâ Kılavuzu olan adı, Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın’ın TDK Başkanlığı döneminde yapılan 24. baskısında Yazım Kılavuzu olarak değiştirilmiştir. Aksu, eserinde bu ad değişiklilerini yıl yıl, tablo hâlinde hazırlayıcıların da adlarıyla birlikte veriyor.
