Gürsel Tokmakoğlu – Hava Kuvvetleri İstihbarat Eski Daire Başkanı
Donald Trump'ın transatlantikte yarattığı güvensizliğin neticesinde Avrupa ülkeleri kara kara düşünmeye başladılar; acaba güvenlik için yeni bir oluşuma mı ihtiyaç var diye.
Daha önce "Avrupa ordusu" başlıklı yazımda savunma konusunu ele almıştım.
Avrupalıların aradığı tam olarak ne?
Sanırım bu konuda hemfikir değiller.
Her bir ülke için beklentiler farklılık gösterebiliyor.
Ortak ordu veya NATO
Her şeyden önce Avrupalıların NATO için bir karar vermeleri gerekiyor.
Ortak kararlarla; NATO politik manada tekrar düzenlenebilir; askeri hazırlıkları belli bir şekle sokulabilir; varsa bazı ülkelerin ittifaka katkısında eksiklikler, bunlar düzenlenebilir; caydıcılık için gerekli yöntemler gözden geçirilebilir; üyeler arasında her boyutta eşitsizlikler çözülebilir ve bir formül geliştirilebilir…
Bunlar için NATO çalışma prosedürleri bellidir ve bunlar yapılabilir.
Soru şu, her şey hazır olduğu halde NATO'da bazı ileri adımlar atılamıyorken, Britanya ve kıta Avrupası'nın patronlarından Almanya ve Fransa için herhangi bir tartışma yaşanmayacak mı dersiniz?
Bir "ortak ordu" gibi yeni oluşuma gidilsin, Avrupalılar'ın karşısına neler çıkacak, göreceğiz.
Şu an konuşuluyor, ama bu Batılı politikacıların en kolay yaptığı bir şey…
Strateji ve savunma konuları pek de kolay olacak işler değildir.
Avrupa, ABD ile ilişkilerini muhakeme ederken, şunları soruyorlar:
ABD'ye ne kadar bağımlı olalım?
Ne kadar yükümlülük altına girelim?
Savunma konusunda ABD'ye bağımlı mı olalım, bağlı mı?
Aynı patern ile Avrupa ülkelerinin kendi arasındaki ilişkilerini de sormak mümkündür.
Bundan dolayı stratejik paylaşım ve denge konuları oldukça zordur.
Tehdidi belirlemek
Hatta ülkelerin tehdidi belirlemeleri bile fazlasıyla güç bir konudur.
Öncelikle "düşman kim" olacak sorusunu cevaplandırmak gerekiyor.
Mesela Almanya ile İtalya veya Fransa ile İspanya için düşman belirlemede çok derin farklılıklar görülebilir.
Bugün hemen her Avrupalı şunu söyleyebiliyor; Rusya büyük tehdit.
Özellikle Ukrayna'yı işgal girişimi ile bugün gelinen noktada dünyayı tehdit etmekten kaçınmayan Vladimir Putin'in politikaları hiç de hafife alınır cinsten değil.
Taktik nükleer silahlar Polonya sınırındayken, Baltık'ta tehdit artmışken, Kaliningrad'da füzeler ateşlenmeye hazırken, Arktik bölgede onlarca kıtalararası balistik nükleer füze yüklü denizaltı tatbikat yapıyorken, Avrupalılar kime güvenecek?
Bir ortak Avrupa ordusu Rusya'yı caydırmak için yeterli olabilecek mi?
Daha şimdiden Putin söyledi, Ukrayna'ya asker gönderirseniz bu bir savaş sebebidir, diye. Avrupa doğrudan bir savaşı göze alabilecek mi?
Caydırıcılık zordur
Askeri manada "caydırmak" konusunu biraz açalım.
Bunun içerisinde; stratejik caydırma, nükleer silahlara karşı caydırma, ani müdahale gücüyle caydırma, gibi konular bulunur.
NATO'nun varlığı bir stratejik caydırıcılık manasına gelmektedir.
Rusya'nın nükleer silahlarına ve atma vasıtalarına karşı NATO için bile muhakeme ediyor olsak, ABD'nin varlığı en büyük caydırıcı kapasitededir, Avrupa buna yetmeyecektir.
Gelelim ani müdahale gücüne, başka şekilde söylersek, bir hazır güç bulundurma konusuna.
NATO, her ne kadar planladı ve çeşitli dönemlerde buna kuvvet ayırdı ise de şurası gerçek; örneğin 60 bin askeri, ani müdahale için hazır tutmak istiyor, fakat müttefikler buna katkıda bulunurken pek samimi olamıyor.
Ama böyle bir güç var.
Miktarı hedeflenen kadar olmasa da krizlerde müdahaleye hazır birliklerin olması hali yeterince caydırıcıdır.
Stratejik konular
Avrupalılar tartışırken en büyük soru, kendilerinde stratejik bağımsızlık yeteneğinin var olup olmaması üzerinedir.
Şu an durum belli, transatlantikte sağlam bir savunma isteniyorsa Avrupalılar, Amerika Birleşik Devletleri'nin askeri kapasitesinin güvencesindedir.
Eğer bugün Trump yönetimi gerçeğiyle bu güvence Avrupalılara pahalıya patlayacak gibi görünüyor.
